موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

شناسه سوره اعلی (مکی 8) در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی

این سوره با نام‌هایی چون «اَعْلَی»، «سَبِّحْ»، و «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی» نام‌گذاری شده است. این اسامی به‎دلیل وجود تعابیری است که در آیه‎ی ابتدایی سوره قرار دارد. بیش‎تر دانشمندان تفسیر، معتقدند که این سوره مکی است، اما گروهی در مکی بودن تمام سوره یا برخی از آیات آن تردید کرده‌اند. دلیل این گروه، وجود روایاتی ذیل آیات 14 و 15 سوره: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى* وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى» است که در رابطه با وجوب پرداخت زکات فطره، پیش از نماز عید فطر است؛ درحالی‎که زکات و نماز عید فطر در مدینه تشریع شد. در نکته‎های استفاده‎شده از آیات مورد بحث، خواهد آمد که این دسته از روایات، درصدد بیان یک مصداق تطبیقی از آیه‌اند؛ تطبیقی که بعداً در مدینه پدید آمد و محدودکننده‎ی معنی عام آیات نیست. علاوه بر آن، در برخی روایات نیز آمده است که هر گروهى از مسلمانان مکه (مهاجران) که وارد مدینه مى‎شدند، این سوره را براى مردم آن شهر مى‎خواندند.^[1] پس این سوره، جزء سوره‌های مکی است.

سوره‎ی اعلی هشتمین سوره‎ی نازل‎شده، و پس از سوره‎ی تکویر و پیش از سوره‎ی لیل می‎باشد. تمام روایات مسند، غیرمسند و جداول ترکیبی، که در مقدمه به آن اشاره شد، بر صحت این مطلب دلالت دارند. سوره‎ی اعلی در ترتیب مصحف، هشتاد و هفتمین سوره، در جزء سی‌ام، پس از سوره‎ی طارق و پیش از سوره‎ی غاشیه قرار گرفته و نوزده آیه دارد.