بررسی آماری آیات احکام و تحلیلی از علل نزول اکثر آنها در مدینه

 دانشگاه کاشان

رشته: الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث

کارشناسی ارشد

استاد راهنما: پرویز رستگار 

استاد مشاور: محسن قاسم‌ پور

پدیدآور: محمدجعفر حسام‌ محمدی

 

جهت مطالعه چکیده و دریافت مقاله به ادامه مطلب مراجعه کنید

آیات قصص انبیای سلف (تحلیل سیر نزول، زمینه ها و کارکردها)

دانشگاه قرآن و حدیث، دانشکده علوم و معارف قرآن

رشته: الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث

دکترای تخصصی

استاد راهنما: مهدی مهریزیطرقی 

استاد مشاور: محمدعلی مهدوی راد

پدیدآور: جواد فروغی

جهت مطالعه چکیده و دریافت مقاله به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

ارتباط نزول قصص قرآن با حوادث تاریخی عصر حضرت رسول (ص) با تاکید بر دو سوره الفجر و الفیل

دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده الهیات و معارف اسلامی

کارشناسی ارشد

استاد راهنما: شهین قهرمان ایزدی

استاد مشاور: بی‌بی‌سادات رضی بهابادی

پدیدآور: زهرا پاپلی میبدی 

جهت مطالعه چکیده و دریافت مقاله به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

ارتباط تناسب آیات با ترتیب و اسباب نزول

دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی

کارشناسی ارشد

استاد راهنما: محمدجواد نجفی 

استاد مشاور: محمدتقی دیاری بیدگلی

پدیدآور: ملیحه قاین ابراهیم‌آبادی 

جهت مطالعه چکیده و دریافت مقاله به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

نهاد خانواده در سوره های مدنی (چهار سال پایانی)

 دانشگاه قرآن و حدیث، دانشکده علوم و معارف قرآن

  کارشناسی ارشد

استاد راهنما: محمدرضا حاجی‌اسماعیلی

استاد مشاور: سید رسول موسوی جروکانی

 پدیدآور: محمد ترکیان ولاشانی

جهت مطالعه چکیده و دریافت مقاله به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

نقش امام علی(ع) و مفسران شیعه در «تفسیر تنزیلی»

نقش امام علی(ع) و مفسران شیعه در «تفسیر تنزیلی»

حجت‌الاسلام دکتر حامد معرفت (دانش‌آموخته دکتری قرآن و حدیث، مدرس حوزه و دانشگاه [e-mail])

چکیده :

تفسیر قرآن، بنابر توانایی‌های مفسران و نیازها و مسائل مستحدثه، روش‌ها و سبک‌های مختلفی پیدا کرده است. در ابتدا تفاسیر به روش تفسیر روایی بود، اما در ادامه باب جدیدی در فهم قرآن پدید آمد و روش‌های متعدد اجتهادی، مانند: فلسفی، شهودی و علمی پا به عرصه وجود گذاشت. از لحاظ سبک تفسیری (به‌معنای چگونگی گزینش و چینش آیات قرآن برای تفسیر) نیز ماجرا از همین قرار بود. از جدید‌ترین سبک‌های تفسیری، سبک «تفسیر تنزیلی» است که چینش آیات قرآن را براساس ترتیب نزول سامان می‌دهد. اما آیا اصلا امکان دستیابی ‌به‌ترتیب نزول وجود دارد؟ یا مشروعیت این سبک تفسیری چقدر است؟ مفسران ملتزم به سبک تنزیلی، با آگاهی از این پرسش‌ها، درصدد پاسخ‌گویی به آنها برآمده‌اند و یکی از ادله ایشان، مصحف حضرت امیرمؤمنان(ع) بوده است که براساس گزارش‌های مشهور، ‌به‌همین سبک سامان‌یافته بوده. در این مقاله، با روش تحلیل داده‌های توصیفی این مصحف، درپی پاسخ به این پرسش‌ها هستیم: آیا مصحف حضرت امیر‌(ع) به سبک تنزیلی سامان‌یافته بود یا خیر و دوم این‌که تا چه حد این اوصاف می‌تواند مبانی سبک تفسیر تنزیلی را استحکام بخشد؟ در ادامه نیز به این مسئله خواهیم پرداخت که در عرصه تفسیر تنزیلی، مفسران شیعی در چه جایگاهی قرار دارند؟.

---

مقدمه

از کهن‌ترین و پردامنه‌ترین علوم اسلامی، تفسیر قرآن مجید است. تفسیر قرآن، بنابر توانایی‌های مفسران و نیازها و مسائل مستحدثه، روش‌ها و سبک‌های مختلفی پیدا کرده است. در ابتدا تفاسیر به روش تفسیر روایی سامان می‌یافت، اما پس از گسترش مرزهای علم، پیدایش مسائل جدید و بالارفتن توان علمی دانشمندان اسلامی، آنها این توانایی را در خود دیدند که کنار نقل نظرات تفسیری سلف، خود نیز به اظهارنظر بپردازند و به این‌ترتیب، باب جدیدی در فهم قرآن پدید آمد و روش‌های متعدد اجتهادی در تفسیر قرآن، مانند: فلسفی، شهودی و علمی (تجربی) پا به عرصه وجود گذاشت.

از لحاظ سبک تفسیری (به‌معنای چگونگی گزینش و چینش آیات قرآن برای تفسیر) نیز ماجرا از همین قرار بود. طبیعتاً نخستین سبک تفسیری، تفسیر ترتیبی ‌به‌ترتیب مصحف بود که در‌ حقیقت، سبک مبتکرانه قلمداد نمی‌شد و صرفاً برخاسته از چینش خود آیات و سوره‌های قرآن است، اما نیازهای فقهی، مفسران را بر آن داشت تا آیات فقهی قرآن را استخراج کنند و به هدف کشف تکالیف و وظایف عملی مکلفان، به تفسیر این دسته آیات بپردازند. و به این ترتیب، سبک تفسیری گزینشی (آیات‌الاحکام) پدید آمد و سبک تفسیر موضوعی نیز مطرح شد.

از جدید‌ترین سبک‌های تفسیری، سبک تفسیر تنزیلی است که چینش آیات قرآن را براساس ترتیب نزول سامان می‌دهد. این سبک نیز در پاسخ به برخی مسائل نوظهور و ازسوی‌دیگر، احساس ناتوانی سبک‌های مرسوم در پاسخ به آنها پا به عرصه وجود گذاشته است (در ادامه مقاله به آن اشاره می‌شود)، اما مانند هر روش و سبک دیگری، انبوهی از پرسش‌ها درباره این سبک به وجود آمده است؛ مانند امکان دستیابی ‌به‌ترتیب نزول، مشروعیت این سبک تفسیری، نیازها و پیش نیازهای این سبک.

مفسران ملتزم به سبک تنزیلی، با آگاهی از این پرسش‌ها، درصدد پاسخ‌گویی به آنها برآمده‌اند و یکی از ادله ایشان، مصحف حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) بوده است که براساس گزارش‌های مشهور، ‌به‌همین سبک سامان‌یافته بوده و به این ترتیب، شبهاتی چون عدم مشروعیت و عدم فایده‌مندی سبک تنزیلی را پاسخ می‌داد. در این مقاله، با روش تحلیل داده‌های توصیفی این مصحف، درپی پاسخ به این پرسش‌ها هستیم: آیا مصحف حضرت امیر‌(علیه السلام) به سبک تنزیلی سامان‌یافته بود یا خیر و دوم این‌که تا چه حد این اوصاف می‌تواند مبانی سبک تفسیر تنزیلی را استحکام بخشد؟ در ادامه نیز به این مسئله خواهیم پرداخت که در عرصه تفسیر تنزیلی، مفسران شیعی در چه جایگاهی قرار دارند.

---

الف) چیستی «سبک تنزیلی»

مراد از تفسیر تنزیلی، سبک تفسیر ‌به ترتیب نزول است که سوره‌ها و بعضاً آیاتِ قرآن را بر‌حسب ترتیب نزول سامان داده، به تفسیر آنها می‌پردازد. این اصطلاح را اول بار عبدالکریم بهجت‌پور در تفسیر همگام با وحی به‌کار برده است.

پایان نگارش جلد هشتم تفسیر همگام با وحی با اتمام نگارش سوره کهف 69 نزول

با سلام

به اطلاع علاقه مندان تفسیر تنزیلی می رساند، به حمدالله با اتمام نگارش سوره کهف از جلد هشتم تفسیر همگام با وحی، نگارش این مجلد به اتمام رسید ووارد مراحل بعدی شد.

این مسیر و استاد محترم را از دعای خیرتان محروم نفرمایید

گونه شناسی روش قرآن کریم در فرهنگ سازی الزامات رفتاری جامعه اسلامی (مطالعه موردی: الزام رفتاری انفاق و توجه به وضع نیازمندان) (مقاله علمی وزارت علوم)

درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)

نویسندگان: عبدالکریم بهجت پور رحیم حاصلی نفیسه زارعی

منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال دوم پاییز 1400شماره 1 (پیاپی 5)

 کلید واژه ها: سیر نزول قرآن فرهنگ سازی انفاق توجه به وضع نیازمندان

حوزه های تخصصی:

doi: 10.22034/jksl.2022.323177.1053

شماره صفحات: ۸۶ - ۱۰۳

چکیده:

قرآن کریم در سیر نزول خود، به منظور ایجاد فرهنگ اسلامی، الزامات رفتاری خاصی را مورد تأکید و پیگیری قرار داده و علاوه بر آن اقداماتی را به منظور فرهنگ سازی این الزامات در جامعه اسلامی به مرحله اجرا گذاشته است. مقاله حاضر سعی نموده است از میان این الزامات، به گونه شناسی روش قرآن کریم در فرهنگ سازی «الزام رفتاری انفاق و توجه به وضع نیازمندان» در جامعه اسلامی بپردازد. این گونه شناسی با بررسی و مقایسه اهداف ناظر بر این الزام رفتاری در دو دوره نزول مکی و مدنی قرآن کریم، به صورت توصیفی- تحلیلی، صورت گرفت. بررسی صورت گرفته نشان می دهد که

برای حل مسائل اجتماعی قرآن مساله را فطری حل می کند نه فلسفی، دشمن روی غریزه در حال سرمایه گذاری است و ما می خواهیم با فلسفه آن را حل کنیم.

استاد بهجتپور: 

حجت الاسلام عبدالکریم بهجت پور دیروز در سخنرانی خود در دانشگاه دفاع ملی در جمع اساتید این دانشگاه، روایتی از چرایی رفتن به سمت تفسیر تنزیلی را ارائه کردند.

ایشان با اشاره به اینکه زمینه این نگاه در ذهن ایشان در سالهای پس از دفاع مقدس شکل گرفت و با حضور ایشان در مسئولیت های فرهنگی در کشور، ملاحظه می شد که هرآنچه که هزینه می کنیم وتصور می کنیم که در حال تربیت و ... هستیم، اما آنگونه که شاید و باید موفق نیستیم. در این بین ایشان به روش تربیت متفتن شدند و کاری که انبیاء کردند.

انبیاء با قوم خود مواجه می شدند و از آنها یارگیری می کردند و سپس آرام آرام بر پایه همان یاران تحول اجتماعی را رقم می زدند

به کار رفتن واژه قرآن بر قرآن کریم برای اولین بار در سیر نزول در کدام سوره است؟

نکته ای که در ویراست جدید جلد دوم به زودی خواهید خواند:

با قلم استاد بهجتپور در پاسخ به این سوال همراه خواهیم شد:

نکته : اشاره به اسامی قرآن تاکنون

پس از آنکه خداوند در سوره قدر، نزول قرآن را به شکل ضمیراز جانب خود و در شب قدر شمرد: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فىِ لَیْلَةِ الْقَدْر» (قدر/1) در این آیه، قرآن را  مجید خوانده و آن را  موجود در لوح محفوظ شمرد تا پس از اثبات نزول آن از جانب خود در شب قدر، بر مجد و عظمت و نیز حفظ و مصونیت آن اشاره کرده باشد.

بررسی ها نشان می دهد که در سیر نزول قران این اولین باری است که از کلام نازل شده بر پیامبر اکرم 9 با تعبیر «قرآن» یاد می شود. البته گذشت که این واژه اولین بار در سوره مزمل (نزول 3) واژه «القرآن» به کار رفته که در اطلاق اصطلاحی آن اختلاف است.

برای کلام الهی از نامهای گوناگونی استفاده شده است؛ بررسی ها نشان می دهد که قرآن ابتدا ذکر معرفی شد: « وَ ما هُوَ إِلاَّ ذِکْرٌ لِلْعالَمینَ » قلم 2/ 52 بعد ازسوره مزمل ، در چهارمین سوره یعنی سوره مدثر از کلام الهی با وصف «تذکره» یاد شده و می فرماید قرآن پندی است که تأثیر آن بر مخاطب بستگی به خواست و اراده او دارد: «کَلَّا إِنَّهُ تَذْکِرَةٌ فَمَن شَاءَ ذَکَرَهُ» (مدثر/54-55)

در سوره تکویر هفتمین سوره نازل شده نیز این این کلام با تعبیر «قول جبرئیل امین» مورد توجه قرارداده شد: «إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ » (تکویر/19-25)

در سوره اعلی هشتمین سوره نیز پیامبر را از فراموشی آیاتی که بر ایشان خوانده می شود تبرئه کرده و می رساند ایشان قرآن را بدون هیچ کم و کاستی بر مردم خواهد خواند: «سَنُقْرِئُکَ فَلَا تَنسى» (اعلی/6) در این آیه روشن می شود که این کلام نازل شده از جنس اقراء و خواندنی است که پیامبر بر مردم می خواند.

در بیست و سومین سوره یعنی سوره نجم

نکته ناب روش شناختی در سوره توحید

#نکتهـناب #روشـشناختی

🌹نکته ناب روش شناختی در ذیل سوره توحید
🌸 در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی استاد بهجت پور
👇👇

 

🌷از مجموعه آیات و سور گذشته معلوم می‎شود که قرآن در مطرح ساختن مسأله‌ی توحید، روش ویژه‎ای را تعقیب نموده است.

این روش بر پایه‎ی نگاه قرآن، به تربیت توحیدی استوار است.

سخن گفتن قرآن از خدا تنها برای این‎ نیست که مردم به معرفت الله برسند، بلکه قرآن از خدا سخن گفته تا مردم بر پایه‎ی معرفت، بندگی کنند و سراسر زندگی خود را متناسب با این اندیشه، سامان دهند: «صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَ نَحْنُ لَهُ عابِدُونَ؛ رنگ (و نگار) خداوند را (بگزینید) و خوش‏رنگ (و نگار)تر از خداوند کیست؟ و ما پرستندگان اوییم.» (بقره 87/ 138)
ازاین‎رو طرح مسأله‎ی معرفت در لابه‎لای آیات و مناسبت‎هایی که واکنش‎های بندگی باید بروز کند، مطرح می‎شود، و چنان‎که در سیر نزول مشاهده کردید، مباحث توحید ذات و صفات را متأخر از مباحث توحید افعالی و توحید عملی قرار گرفته تا مخاطبان، رابطه‎ی خود با جهان غیب را از نقطه‎ای آغاز کنند که واکنش‎های رفتاری مانند تسلیم، تقوا، عبادت، خشیت و امثال آن را به‎دنبال داشته باشد.
سپس چنان که مشاهده می‎کنید به‎تدریج و از سوره‎ی کافرون تاکنون، تصویر ذات و صفات باری تعالی، روشن‎تر و شفاف‎تر، و پیرایه‎های احتمالی دراین‎باره، دفع میشود.

در آغاز نزول و از سوره‎ی علق،

کارورزی تفسیر : تامل در آیات 17 تا 28 سوره قاف

#پیشنهاد
#مقاله
#کارورزی تفسیر

اگر کسی قصد دارد اختلافات مفسران در تفسیر آیاتی از کلام خدا و مصداق آن را ملاحظه کند، یکی از پربحث ترین آیات، آیات 17 تا 28 سوره مبارکه قاف است. از نظر واژه ها و مفردات هم این آیات خیلی واژه جدید دارد.

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانسَانَ وَ نَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نحَْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ(16)
إِذْ یَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیَانِ عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ(17)
مَّا یَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ(18)
وَ جَاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالحَْقّ‏ِ ذَالِکَ مَا کُنتَ مِنْهُ تحَِیدُ(19)
وَ نُفِخَ فىِ الصُّورِ ذَالِکَ یَوْمُ الْوَعِیدِ(20)
وَ جَاءَتْ کلُ‏ُّ نَفْسٍ مَّعَهَا سَائقٌ وَ شهَِیدٌ(21)
لَّقَدْ کُنتَ فىِ غَفْلَةٍ مِّنْ هَاذَا فَکَشَفْنَا عَنکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ(22)
وَ قَالَ قَرِینُهُ هَاذَا مَا لَدَىَّ عَتِیدٌ(23)
أَلْقِیَا فىِ جَهَنَّمَ کلُ‏َّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ(24)
مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرِْ مُعْتَدٍ مُّرِیبٍ(25)
الَّذِى جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَاهًا ءَاخَرَ فَأَلْقِیَاهُ فىِ الْعَذَابِ الشَّدِیدِ(26)
* قَالَ قَرِینُهُ رَبَّنَا مَا أَطْغَیْتُهُ وَ لَاکِن کاَنَ فىِ ضَلَالِ بَعِیدٍ(27)

درباره این سوالات، تفاسیر را ملاحظه کنید.
حتی در برخی از این سوالات، دو دسته روایت داریم که کار را برای مفسر سخت می کند.

متلقیان (دو نشسته) در آیه 17 که هستند؟ دو مأمور ثبت اعمال یا یک فرشته و یک شیطان؟

رقیب و عتید صفات یک فرشته است یا دو فرشته یا چند فرشته؟

سائق و شهید که هستند؟ آیا دو نفرند یا یک نفر که

آیات 24 تا 26 سوره قاف و نکته ای برای امروز

با توجه به غرض و محتوای سوره قاف، در ذیل آیات

أَلْقِیَا فىِ جَهَنَّمَ کلُ‏َّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ(24)
مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرِْ مُعْتَدٍ مُّرِیبٍ(25)
الَّذِى جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَاهًا ءَاخَرَ فَأَلْقِیَاهُ فىِ الْعَذَابِ الشَّدِیدِ(26)

می توان نکته ای را برداشت کرد که شاید در این روزها خوب است برخی ها که واقعا دارند آخرت خودشان را بخاطر شک و تردیدی که در دل مردم می اندازند و در جبهه حق تزلزل ایجاد می کنند، به این هشدار توجه کرده و از راه خطایی که می روند، برگردند.

در جلد دوم تفسیر همگام با وحی در ویراست جدید که به زودی ارائه خواهد شد، در ترجمه تفسیری این آیات و نکات پس از تفسیر این آیات می خوانیم.

مراد آیات:
به دنبال گزارش فرشته، خدای متعال دستور جهنمی ‌شدن این کافر و همه‌ی کافرانی را که نظیر او هستند، به آن دو فرشته‌ی «سائق» و «شهید» می‎دهد: بیندازید در جهنم هر شخصی را که بسیار ناسپاس و یا بسیار کافر است و با حق به شدت ستیزگر است؛ شدیداً مانع خیر می‌شود؛ تجاوزگری به مرزهای معقول و مشروع دارد. گرفتار شک و بدبینی ‌است یا دیگران را در موضوع رسالت پیامبر اکرم و حیات دوباره جسم انسان ها به شک و تردید می‎اندازد. آن که برای خدا، شریک در الوهیت قرار می‎دهد، پس این شخص مشرک را در عذاب شدید بیندازید .

نکته ها:

1. امکان دارد بین این صفات شش‌گانه ارتباطی باشد؛
به این معنی که فردی که مبالغه‌ی در کفر و انکار حقایق کرده باشد، از مرحله‎ی انکار فراتر رفته و به دشمنی با آن می‎پردازد.
همین دشمنی موجب می‎گردد که به جلوگیری از انجام خیر دست بزند؛ زیرا دشمنی با حق و فرورفتن در باطل نه تنها مانع انسان از انجام خیر است، بلکه نسبت به کفری که دارد، موجب منع دیگران از خیر می‎گردد.
ممانعت از خیر در مرحله‌ی دیگر، انسان را به تجاوز به حق و

شیوه ‎ای که قرآن در مورد گذر کردن از چالش میان کفار و پیامبر اکرم در موضوع رسالت و زندگی دوباره در سوره قاف مطرح کرده

#نکته_روش_شناختی
#سوره ق
#قاف
#همگام_با_وحی

شیوه ‎ای که قرآن در مورد گذر کردن از چالش میان کفار و پیامبر اکرم در موضوع رسالت و زندگی دوباره در سوره قاف مطرح کرده، عبارت است از:

الف) توضیح موضع کافران و تعجب آنان در مورد ارسال هشدار دهنده‎ای از میان ایشان و تعجب از حیات دوباره (آیات 2 ـ 4).
ب) بیان ریشه‌ی اصلی چنین موضعی و پاسخ آن (آیات 5 ـ 11).
ج) یادآوری اقوامی که به دنبال تکذیب رسولان، طعم هلاکت را چشیدند (آیات 12 ـ 14).
د) توضیح امکان حیات دوباره، با استفهام انکاری از آنان. به این صورت که اگر در آفرینش نخستین درمانده شده بودیم، جا داشت تا در حیات دوباره‌ی انسان‎ها، احتمال درماندگی ما باشد (آیه 15).
هـ) بیان اطلاع از وسوسه‎هایی که در جان انسان‎ها می‎شود و این‎که مواضع آنان، همگی ثبت می‎شود (آیات 16 ـ 18).
و) بیان این معنی که روزی بر اساس همین رفتار داوری خواهند شد و باید

برگزاری نشست علمی تخصصی بایسته ها و چالش های تفسیر تنزیلی

برگزاری نشست علمی - تخصصی

🌹 بایسته ها و چالش های تفسیر تنزیلی 🌹

با حضور مفسر قرآن؛ حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت پور
(دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)

⏰ یکشنبه ۳۰ خرداد؛ ساعت ۱۷ ⏰

📍به تمامی شرکت کنندگان در جلسه گواهی حضور اهدا می شود 📍

👈 جلسه در لینک زیر برگزار میشود (ورود به عنوان میهمان - ورود به کلاس):
http://B2n.ir/bsj_dk

🔰 همچنین از پخش زنده آپارات نیز میتوانید به جلسه بپیوندید:
https://Aparat.com/elmi_kermanshah/live

✅ دانشکده علوم قرآنی کرمانشاه، انجمن علمی علوم قرآنی کرمانشاه، انجمن علمی دانشگاه تهران، انجمن علمی دانشگاه فردوسی مشهد، مرکز کلام اسلامی کرمانشاه، موسسه التمهید، معاونت پژوهش بسیج دانشجویی کرمانشاه، حوزه علمیه خواهران

مقاله تشریح اهداف قران همگام با دو قطبی سازی اعتقادی جامعه و پاسخ به تهاجم فرهنگی توسط استاد بهجتپور به نگارش در آمد.

به اطلاع می رساند استاد بهجت پور مقاله جدیدی با عنوان
"تشریح اهداف قران همگام با دو قطبی سازی اعتقادی جامعه و پاسخ به تهاجم فرهنگی" را به اتمام رساندند.

پژوهش مذکور که به سبک تفسیری تنزیلی صورت بسته است، در ادامه مباحث ایشان در بحث از اهداف قرآن است؛

به اعتقاد ایشان، پروردگار متعال در قرآن، 29 هدف برای قرآن شماره فرموده است. این اهداف با توجه به مخاطبان و دوره های دعوت اسلامی متنوع و تکرار شده اند. بررسی تنوع و توزیع این اهداف و هماهنگی میان اهداف و دوره های رشد دعوت اسلامی، پرده از بسیاری از حکمت های نزول آیات اهداف و به خصوص نقش های تربیتی قرآن برمی دارد.
مطالعه ایشان در سیر تنزیلی به دنبال اهداف قرآن، از جنبه مدیریت تحول و تربیت فردی و اجتماعی، پژوهشگران را در شناخت روش‎ های آغاز شکل‎ گیری پدیده تحول وگسترش آن در اجتماع مساعدت می‎کند.

ایشان در مقاله ای دیگر که در فصلنامه فلسفه دین به زودی به چاپ می رسد، به بررسی اهداف قرآن در مرحله اول تحول یعنی سوره های علق تا حجر (مکی 1 تا 54) پرداخته بودند و در این مقاله جدید، نتائج تحولی و تربیتی توزیع آیات اهداف قرآن در دورة علنی شدن مسلمانان و دو قطبی‎ سازی رسمی جامعه جاهلی مکی از مومنان، را به بررسی نشسته اند. 

شناسه و توصیف سوره نور

103. سورۀ نور

شناسة سوره

این سوره در میان مفسران و دانشمندان علوم قرآن فقط به "نور" نامیده شده است. وجه نام­گذاری به سبب به‌کاررفتن این لفظ درآیۀ سی و پنجم سوره است.

این سوره به نظر غالب مفسران و اندیشمندان علوم قرآن مدنی است. برخی بدون هیچ وجه قابل توجهی آیۀ 55 و 58 این سوره را مکی دانسته­اند.[1] سیاق و مفاد این آیات با فضای مدینه و مخاطبان مؤمن سوره تناسب روشنی دارد.

این سوره صد و سومین سوره‌ای است که بعد از سورة نصر و قبل از سورۀ حج بر پیامبر اکرم9 نازل شده است. سورۀ نور با 64 آیه در ترتیب مصحف رسمی در جزء هیجدهم قرآن، در ردیف بیست و چهارم بعد از سورۀ مؤمنون و قبل از سورۀ فرقان قرار دارد.

مقصود سوره

نفوذ برخی از احکام فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتبط با عفاف جنسی در قلب مؤمنان با تقویت خوف از خدای متعال. 

محتوای سوره

سوره به پنج بخش به ترتیب زیر تقسیم می­شود:

1. آیۀ 1: هدف سوره؛ انزال آیاتی روشنگر برای تذکر

بخش اول، مقصود از نزول سوره را متذکر می­شود.

2. آیات 2- 20: احکامی دربارۀ زنا

مرحلۀ اول بیان مجازات شدید زن و مرد زناکار و شرط سنگین اثبات قضایی آن، برای غیر مرد و همسرش، "چهار شاهد" و در مورد مرد و همسرش، اجرای "لعان" است، حتی اگر شخصی، دیگرى را متهم کرد ولی نتوانست ادعاى خود را در محکمۀ قضاوت اسلامى به ثبوت برساند خود مجازات شدید (چهار پنجم حد زنا) خواهد داشت، تا کسى تصور نکند مى‌تواند با متهم ساختن دیگران به سادگى آن‌ها را به مجازات اسلامى بکشاند، بلکه به عکس، خود گرفتار مجازات خواهد شد. به همین مناسبت حدیث معروف "افک" و تهمتى که به یکى از همسران پیامبر9زدند مطرح، و به شدت این مسئله را پی می‌گیرد، تا کاملا روشن شود شایعه ساختن برای افراد پاک چه مجازات سختی دارد و چه گناه سنگینی است.

3. آیات 21-33: احکام پیش­گیرانه از انحرافات جنسی

در این بخش به

دفاع از پایان نامه دیگر تنزیلی با نمره عالی

به اطلاع برسانم به حمد الله در سه شنبه گذشته سرکار خانم رضایی از پایان نامه سطح سه خود در مدرسه علمیه معصومیه قم دفاع نمودند.

عنوان پایان نامه ایشان 

راه­های نهادینه­ سازی باور به رزاقیت الهی در قرآن (با توجه به سیر تنزیلی)

 استاد راهنما: استاد عبدالکریم بهجت پور

ضمن تبریک به ایشان و آرزوی موفقیت های روز افزون برای ایشان و دیگر دوستان پژوهشگر تنزیلی ، چکیده پایان نامه ایشان تقدیم می گردد.

ان شاء الله به زودی شاهد باشیم تا نتایج تحقیق ایشان در یکی دو مقاله علمی پژوهشی به جامعه علمی ارائه گردد و با تکمیل نظرات داوران این پایان نامه را تبدیل به کتاب کرده تا جامعه مومنان به قرآن از آن بهره ببرند. 

چکیده:

قرآن کتابی جهان شمول و برای همه زمان­ها و مکان­ها است. خدای متعال گروه­های مختلف انسان­ها را مورد خطاب قرار داده است و حداقل با دو گروه از مخاطبان سخن گفته است. گروه اول مکیان و مدنیان معاصر نزول بوده اند که خطاب­های مستقیم قرآن متوجه آن­ها و تغییر و تحولشان، هدف اولیه نزول کلام خداوند بوده است. گروه دوم مردمی که پس از آن­ها آمده ­اند و نقش­هایی مانند گروه اول بازی کرده ­اند و احکام الهی شامل آنان می­شود. ترتیب نازل ­شده اثربخشی فراوانی بر مخاطبان اول ساکن در مکه و مدینه داشته است. چرا که نزول هر بخش از آیات متناسب با شرایط، وضعیت، نیاز و مواضع مثبت و منفی آن­ها بوده است. در زمان پس از نزول با توجه به قاعده جری و تطبیق می­توان خطابات و آموزه­ های قرآن را به تمام زمانه ­ها تسری داد.

 انسان­ها فطرتی پاک و ویژگی­های مشترک دارند، که جدای از خصوصیات مردم معاصر نزول، در نظر گرفته می­شوند و مورد خطاب کلام خداوند و هدایت الهی قرار می­گیرند. این پژوهش بر اساس سبک ترتیب نزول انجام شده است.  برپایه نظریه پرداز این سبک، سیر نزول قرآن را می­توان به 4 مرحله تحولی ـ متناسب با چهار مرحله گفته شده برای رشد جامعه پیروان پیامبر اکرم] در آیه 29 سوره فتح  ـ تقسیم کرد که خداوند متعال با توجه به مخاطبان آن مرحله آموزه ­های خاصی بیان نموده است.

در امر باور به رازقیت الهی، خداوند در مرحله اول تحول، به رازقیت و ربوبیت خود اشاره می کند تا تفکر انسان­ها را تصحیح نماید و خود را رازق تمام موجودات و بی­نیاز از غیر عنوان می­نماید و به انسان­ها اطمینان می­دهد او قادر و روزی­دهنده همه است و کلید آسمان­ها و زمین به­دست او می باشد. سپس به انواع رزق الهی اشاره می­کند که شامل رزق دنیوی و اخروی می­شود. رزق دنیوی شامل همه انسان­های مومن و کافر است. متاع قلیل دنیا فانی و زودگذر است و عطای کم و زیاد آن بر اساس حکمت الهی می باشد. رزق بهتر و جاوید، رزق اخروی است که مختص مومنین است. مومنین که تا این مرحله نزول، ایمان و باور به رازقیت در دلشان جوانه زده است،

در مرحله دوم تحول باور به رازقیت در قلبشان تثبیت می­شود. خداوند با تعابیر مختلف،

اتمام بازنویسی جلد دوم تفسیر همگام با وحی

به اطلاع برسانم به لطف الهی بازنویسی جلد دوم تفسیر همگام با وحی به پایان رسید.

از آنجا که در طول ده سال اخیر استاد بهجت پور به مطالب جدیدی در سیر نزول دست یافته بودند و در دو جلد اول نمود نداشت، این موارد به دو جلد اول افزوده شد.

به حمدالله ویرایش ادبی جلد دوم هم شروع شده است و جلد اول نیز در مرحله نزدیک به صفحه آرایی می باشد.

برگزاری آخرین جلسه قواعد تفسیر ترتیبی به صورت حضوری و صحبتهای استاد بهجت پور در این جلسه

در هفته گذشته آخرین جلسه قواعد تفسیر ترتیبی تنزیلی به صورت حضوری و با رعایت کامل پروتکل ها برگزار شد و استاد معرفت قواعد خاص تفسیر ترتیبی تنزیلی را با دوستان شرکت کننده در دوره تربیت پژوهشگر تنریلی ورودی 98 مرور نمودند. در پایان این جلسه، استاد بهجت پور در جلسه حضور یافتند و ضمن ایراد سخنرانی کوتاه، به سوالات دوستان پاسخ گفتند.

گزیده ای از سخنان ایشان در این چلسه را تقدیم حضور دوستان فرهیخته می کنم.

نویسنده تفسیر تنزیلی «همگام با وحی» با اعلام این خبر که رشته تفسیر تنزیلی در سطح چهار حوزه به تصویب رسیده است، گفت: کار بزرگ ما این است که نواندیش باشیم و از تحجر بگذریم، ولی تجددگرا هم نباشیم.

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، نویسنده تفسیر تنزیلی همگام با وحی، در جمع شرکت‌کنندگان در دوره تربیت پژوهشگر تفسیر تنزیلی، گفت: تفسیر تنزیلی به مثابه فرصتی برای مهندسی منابع دین در عرصه زندگی به تدریج در میان فرهیختگان، جای خود را باز می‌کند.

وی افزود: اگر همه با هم مسیر را ادامه دهیم، قدرت تئوری‌سازی برای نظام اسلامی و روش‌سازی برای تحول فرهنگ دینی در عرصه انقلاب اسلامی و حتی جهان اسلام و عرصه بین‌المللی خواهیم داشت.

بهجت‌پور تصریح کرد: مهمترین مسئله برای ما، کارآمدی نظام اسلامی است؛ کارآمدی که مبتنی بر اهداف انقلاب اسلامی، یعنی تربیت دینی است، لذا مهارت ما در تربیت و ایجاد تحول در مردم بزرگترین انتظار از حوزه‌های علمیه است.

مدیر حوزه خواهران اظهار کرد: قرآن می‌تواند به عنوان متن محوری که انقلاب اسلامی را در دوره پیامبر شکل داده است، سرمشقی برای همه منطق‎های تحولی امروز باشد. امروز هم شعاع انقلاب اسلامی روز به روز در حال افزایش است و انتظار می‌رود ما به عنوان حوزه، بلد راه مردم برای ایجاد ارزش‌های نهادینه باشیم و اگر این مسیر را بلد نباشیم، هرقدر جلو برویم، جز دوری چیزی به دنبال نخواهد داشت.

وی اضافه کرد: شاید برخی چالش‌های امروز نظام جمهوری اسلامی به این مسئله برگشت دارد که مهارت لازم در ما وجود ندارد و نمی‌توانیم مدیریت دینی برای مردم داشته باشیم و میزان مشارکت و ظرف تحمل مردم را بالا ببریم و مراقب بریدگی‌ها باشیم و برای آسیب‌ها به خوبی تدبیر ایجاد کنیم؛ لذا هر چه