موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

موسسه و مرکزی تخصصی حوزوی در زمینه تفسیر تنزیلی، مهندسی فرهنگی و نشر آثار آیت الله معرفت ره

موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

موسسه و مرکزی تخصصی حوزوی در زمینه تفسیر تنزیلی، مهندسی فرهنگی و نشر آثار آیت الله معرفت ره

رویکرد تفسیر تنزیلی:
* ارائه تصویری کلی از مهندسی عمیق و دقیق تحول قرآنی از دریچه ی آشنایی با روش حاکم در قرآن؛
* اشاره به توزیع عالمانه و هنرمندانه ی مفاهیم و ارزش های دینی در سراسر آیات قرآن؛
* پرده برداری از ترکیب حکیمانه محتوا و ساختار آیات و سور در جریان نزول تدریجی قرآن؛
* تبیین روشمند نزول کلام وحی در راستای تغییر فرهنگ جاهلی به فرهنگ الاهی؛
* بیان پیوستگی منطقی مفاهیم و معانی قرآنی؛
شنبه تا چهارشنبه 10 تا 12
حضور با تماس قبلی
آدرس: قم، خ شهید صدوقی، خ 20 متری فجر، پ 286
تلفن: 02532920244
نویسندگان
طبقه بندی موضوعی

۳۸ مطلب با موضوع «موسسه تمهید :: معاونت پژوهش» ثبت شده است


✅موسسه فرهنگی قرآن و عترت تمهید
با همکاری مرکز تخصصی تفسیر تمهید
برگزار می کند

کرسی علمی ترویجی

"روش قرآن بنیان فرهنگ سازی امر به معروف و نهی از منکر"

✳️ارائه دهنده:
سرکار خانم دکتر طیبه حیاتی

✳️ناقد:
حجت الاسلام آقای دکتر حامد معرفت

دبیر علمی :
✳️حجت الاسلام آقای حسین شم آبادی

🌷با حضور استاد محترم حضرت حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت پور🌷


🍀چهارشنبه 20 اردیبهشت 1402 ساعت 17:00

💐به صورت حضوری در موسسه تمهید واقع در زنبیل آباد، 20 متری فجر، پ 286
و
💐 مجازی از طریق لینک با شماره گیری
*6655*90000*14#
یا زدن روی لینک زیر
https://sl.inoti.com/r/0ll598

با سلام

به اطلاع علاقه مندان تفسیر تنزیلی می رساند، به حمدالله با اتمام نگارش سوره کهف از جلد هشتم تفسیر همگام با وحی، نگارش این مجلد به اتمام رسید ووارد مراحل بعدی شد.

این مسیر و استاد محترم را از دعای خیرتان محروم نفرمایید

به مناسبت هفته پژوهش
امور پژوهش با همکاری تشکل‌های دانشجویی دانشکده علوم قرآنی قم نشست تخصصی را با حضور اساتید و دانشجویان فرهیخته این دانشگاه برگزار کرد.

تفسیر تنزیلی چیستی و دستاوردها

موضوع این نشست: 
چیستی و دستاوردهای تفسیر تنزیلی

بود

در این نشست دانشجویان و اساتید میهمان حجت الاسلام والمسلمین محمد سلطانی معاونت پژوهش موسسه تمهید بودند.

این جلسه دوشنبه ۲۱ آذرماه ساعت 10 در سالن جلسات دانشکده قم برگزارشد و دانشجویان و طلاب دیگر دانشگاه ها هم

نشست پاسخگویی استاد بهجتپور به شبهات بحث تحدی
در مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی

تحدی شامل گفتارهای قرآنی است

حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، گفت: تحدی قرآن کریم به یک سوره و ده سوره و کل قرآن است نه به یک آیه و یک کلمه. قرآن تحدی به یک آیه نکرده است بلکه تحدی به یک گفتار کرده است.

عبدالکریم بهجت پور

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شامگاه ۲۹ آذرماه در نشست علمی «شبهات تحدی در قرآن کریم» که از سوی مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی برگزارشد، گفت: آیات تحدی ابتدا در سوره مبارکه قصص براساس ترتیب نزول نازل شده که سوره ۴۹ در سیر نزول است و مشرکان مطرح کردند که چرا کتابی مانند کتاب موسی از سوی خدا به پیامبر(ص) اعطا نشده است و خداوند پاسخ فرمود: قُلْ فَأْتُوا بِکِتَابٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ هُوَ أَهْدَى مِنْهُمَا أَتَّبِعْهُ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ؛ بگو پس اگر راست مى‏ گویید کتابى از جانب خدا بیاورید که از این دو هدایت کننده‏‌تر باشد تا پیروی‌اش کنم؛ تحدی از سوره ۴۹ قرآن و آن هم در مقایسه بین تورات و قرآن آغاز شد.

وی افزود: آیه دیگری که در مورد تحدی مطرح شد آیه شریفه «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا؛ بگو اگر انس و جن گرد آیند تا نظیر این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخى از آنها پشتیبان برخى [دیگر] باشند»، در سوره مبارکه اسراء بیان شده است و بعد هم در سوره مبارکه یونس یعنی

 در این بخش با کلیک بر روی عنوان مقاله، شما به صفحه دانلود مقاله منتقل خواهید شد.

اگر کلید کنترل (ctrl) را نگه دارید، مقاله در صفحه ای جدید به شما نشان داده خواهد شد.

۱. 

گونه شناسی روش قرآن کریم در فرهنگ سازی الزامات رفتاری جامعه اسلامی (مطالعه موردی: الزام رفتاری انفاق و توجه به وضع نیازمندان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالکریم بهجت پور رحیم حاصلی نفیسه زارعی

منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال دوم پاییز ۱۴۰۰شماره ۱ (پیاپی ۵) 86 – 103

 ۲. 

بررسی نقش آیه «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ...» در کیفیت دعوت رسول اکرم (ص)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویه: رحیم حاصلی ایرانشاهی عبدالکریم بهجت پور سید محمد نقیب

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹۸) 47 – 70

 ۳. 

روش ایجاد تحول فرهنگی اجتماعی با الهام از اهداف قرآن در سیر نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

منبع: فلسفه دین سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۴) 361 – 392

 ۴. 

 کلید واژه ها: سیر نزول قرآن فرهنگ سازی انفاق توجه به وضع نیازمندان

حوزه های تخصصی:
    شماره صفحات: ۸۶ - ۱۰۳
    چکیده:
    قرآن کریم در سیر نزول خود، به منظور ایجاد فرهنگ اسلامی، الزامات رفتاری خاصی را مورد تأکید و پیگیری قرار داده و علاوه بر آن اقداماتی را به منظور فرهنگ سازی این الزامات در جامعه اسلامی به مرحله اجرا گذاشته است. مقاله حاضر سعی نموده است از میان این الزامات، به گونه شناسی روش قرآن کریم در فرهنگ سازی «الزام رفتاری انفاق و توجه به وضع نیازمندان» در جامعه اسلامی بپردازد. این گونه شناسی با بررسی و مقایسه اهداف ناظر بر این الزام رفتاری در دو دوره نزول مکی و مدنی قرآن کریم، به صورت توصیفی- تحلیلی، صورت گرفت. بررسی صورت گرفته نشان می دهد که

    نکته ای که در ویراست جدید جلد دوم به زودی خواهید خواند:

    با قلم استاد بهجتپور در پاسخ به این سوال همراه خواهیم شد:

    نکته : اشاره به اسامی قرآن تاکنون

    پس از آنکه خداوند در سوره قدر، نزول قرآن را به شکل ضمیراز جانب خود و در شب قدر شمرد: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فىِ لَیْلَةِ الْقَدْر» (قدر/1) در این آیه، قرآن را  مجید خوانده و آن را  موجود در لوح محفوظ شمرد تا پس از اثبات نزول آن از جانب خود در شب قدر، بر مجد و عظمت و نیز حفظ و مصونیت آن اشاره کرده باشد.

    بررسی ها نشان می دهد که در سیر نزول قران این اولین باری است که از کلام نازل شده بر پیامبر اکرم 9 با تعبیر «قرآن» یاد می شود. البته گذشت که این واژه اولین بار در سوره مزمل (نزول 3) واژه «القرآن» به کار رفته که در اطلاق اصطلاحی آن اختلاف است.

    برای کلام الهی از نامهای گوناگونی استفاده شده است؛ بررسی ها نشان می دهد که قرآن ابتدا ذکر معرفی شد: « وَ ما هُوَ إِلاَّ ذِکْرٌ لِلْعالَمینَ » قلم 2/ 52 بعد ازسوره مزمل ، در چهارمین سوره یعنی سوره مدثر از کلام الهی با وصف «تذکره» یاد شده و می فرماید قرآن پندی است که تأثیر آن بر مخاطب بستگی به خواست و اراده او دارد: «کَلَّا إِنَّهُ تَذْکِرَةٌ فَمَن شَاءَ ذَکَرَهُ» (مدثر/54-55)

    در سوره تکویر هفتمین سوره نازل شده نیز این این کلام با تعبیر «قول جبرئیل امین» مورد توجه قرارداده شد: «إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ » (تکویر/19-25)

    در سوره اعلی هشتمین سوره نیز پیامبر را از فراموشی آیاتی که بر ایشان خوانده می شود تبرئه کرده و می رساند ایشان قرآن را بدون هیچ کم و کاستی بر مردم خواهد خواند: «سَنُقْرِئُکَ فَلَا تَنسى» (اعلی/6) در این آیه روشن می شود که این کلام نازل شده از جنس اقراء و خواندنی است که پیامبر بر مردم می خواند.

    در بیست و سومین سوره یعنی سوره نجم

    به اطلاع برسانم به حمد الله در سه شنبه گذشته سرکار خانم رضایی از پایان نامه سطح سه خود در مدرسه علمیه معصومیه قم دفاع نمودند.

    عنوان پایان نامه ایشان 

    راه­های نهادینه­ سازی باور به رزاقیت الهی در قرآن (با توجه به سیر تنزیلی)

     استاد راهنما: استاد عبدالکریم بهجت پور

    ضمن تبریک به ایشان و آرزوی موفقیت های روز افزون برای ایشان و دیگر دوستان پژوهشگر تنزیلی ، چکیده پایان نامه ایشان تقدیم می گردد.

    ان شاء الله به زودی شاهد باشیم تا نتایج تحقیق ایشان در یکی دو مقاله علمی پژوهشی به جامعه علمی ارائه گردد و با تکمیل نظرات داوران این پایان نامه را تبدیل به کتاب کرده تا جامعه مومنان به قرآن از آن بهره ببرند. 

    چکیده:

    قرآن کتابی جهان شمول و برای همه زمان­ها و مکان­ها است. خدای متعال گروه­های مختلف انسان­ها را مورد خطاب قرار داده است و حداقل با دو گروه از مخاطبان سخن گفته است. گروه اول مکیان و مدنیان معاصر نزول بوده اند که خطاب­های مستقیم قرآن متوجه آن­ها و تغییر و تحولشان، هدف اولیه نزول کلام خداوند بوده است. گروه دوم مردمی که پس از آن­ها آمده ­اند و نقش­هایی مانند گروه اول بازی کرده ­اند و احکام الهی شامل آنان می­شود. ترتیب نازل ­شده اثربخشی فراوانی بر مخاطبان اول ساکن در مکه و مدینه داشته است. چرا که نزول هر بخش از آیات متناسب با شرایط، وضعیت، نیاز و مواضع مثبت و منفی آن­ها بوده است. در زمان پس از نزول با توجه به قاعده جری و تطبیق می­توان خطابات و آموزه­ های قرآن را به تمام زمانه ­ها تسری داد.

     انسان­ها فطرتی پاک و ویژگی­های مشترک دارند، که جدای از خصوصیات مردم معاصر نزول، در نظر گرفته می­شوند و مورد خطاب کلام خداوند و هدایت الهی قرار می­گیرند. این پژوهش بر اساس سبک ترتیب نزول انجام شده است.  برپایه نظریه پرداز این سبک، سیر نزول قرآن را می­توان به 4 مرحله تحولی ـ متناسب با چهار مرحله گفته شده برای رشد جامعه پیروان پیامبر اکرم] در آیه 29 سوره فتح  ـ تقسیم کرد که خداوند متعال با توجه به مخاطبان آن مرحله آموزه ­های خاصی بیان نموده است.

    در امر باور به رازقیت الهی، خداوند در مرحله اول تحول، به رازقیت و ربوبیت خود اشاره می کند تا تفکر انسان­ها را تصحیح نماید و خود را رازق تمام موجودات و بی­نیاز از غیر عنوان می­نماید و به انسان­ها اطمینان می­دهد او قادر و روزی­دهنده همه است و کلید آسمان­ها و زمین به­دست او می باشد. سپس به انواع رزق الهی اشاره می­کند که شامل رزق دنیوی و اخروی می­شود. رزق دنیوی شامل همه انسان­های مومن و کافر است. متاع قلیل دنیا فانی و زودگذر است و عطای کم و زیاد آن بر اساس حکمت الهی می باشد. رزق بهتر و جاوید، رزق اخروی است که مختص مومنین است. مومنین که تا این مرحله نزول، ایمان و باور به رازقیت در دلشان جوانه زده است،

    در مرحله دوم تحول باور به رازقیت در قلبشان تثبیت می­شود. خداوند با تعابیر مختلف،

    به اطلاع می رساند در سال جاری کرسی ترویجی قواعد خاص تفسیر تنزیلی موضوعی برگزار می شود.

    این کرسی به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با همکاری موسسات قرآنی در ماه های آینده برنامه ریزی شده است.

    استاد بهجت پور ارائه دهنده نظریه در این کرسی هستند و محتوای مقاله کرسی توسط ایشان تولید شده است و ان شاء الله در دستور کار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قرار گرفته است.

    به اطلاع برسانم به زودی کتاب روش فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن از چاپخانه خارج خواهد شد و در اختیار علاقه مندان قرار خواهد گرفت.

    در پی پیرامون این کتاب بیشتر بدانیم.

    یکی از مهم‏ترین و کلیدی‏ترین مقولات فرهنگی صحنه‏ی مبارزه با استکبار جهانی (که به جدّ مورد توجه جهان غرب قرار گرفته و سردمداران آن بارها باصراحت و کنایه از برنامه‏ریزی برای این مقوله سخن گفته‏اند)، مسأله‏ی اخلاق و عادات و رفتارهای جنسی مردم در ایران و کشورهای اسلامی است. اینجاست که باید به فکر راه حلی بود تا نسلهای جدید و بهخصوص جوانان، توان آراسته شدن به پاکدامنی را پیدا کنند، و عموم مردم و افراد متقی بر این مسیر مستقیم، پایداری کنند. متأسفانه روشهای فرهنگ‏سازی این مقوله و استقامت دادن مردم، از مدل روشنی برخوردار نبوده و همین امر موجب شده است تا تلاش‏های فرهنگی و تربیتی دستگاه‏ها و سازمان‏های مربوط، رویش‏ها و محصولهای بایسته را نداشته باشند و حتی اعتماد به دستگاههای حقوقی و انتظامی بهتدریج کمتأثیر شود و روز به روز از توان بازدارندگی برخوردهای انتظامی و قضایی کاسته شود.

    نسخهی درمان دردها و راه برپاکردن عادلانهی اجتماعات انسانی و اسلامی، بازگشت به قرآن است. این نسخهی شفابخش که در زمانی به تیرگی جاهلیت معاصر نزول، توانست چنان تحولات شگرف نورانی ایجاد کند، امروز هم کشتی نجات از فتنههای تاریک و دیجور است. روشهای تحول در نزول تدریجی قرآن قابل کشف و استخراج است و میتوان از سیر اقدامات قرآن، مدلها و الگوهای سادهشدهای برای تحولات اجتماعی و اخلاقی جوامع جدید بهدستآورد. اصولا کنار گذاشتن این روشها باعث شد که اجتماعات مسلمانان از پیشرفت و پیشروی باز بمانند و نتوانند جامعههایی مَثَل و نمونه برای دیگران شوند.

    ✅لینک کانال حریم عفاف (سیر فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن )

    🌷کارگاه مجازی : مباحث مطرح شده در رمضان المبارک 1441 به صورت صوتی

    🌹ارائه دهنده: حجت الاسلام محمد صافی

    🌸بر اساس نظریه استاد بهجت پور در کتاب سیر فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن

    🌸🌸31 جلسه 30 تا 45 دقیقه ای

    🌺کاری از گروه علمی #تفسیرـتنزیلی موسسه تمهید

    🌹علاقه مندان به قرآن، مسئولین فرهنگی، مدیران حوزوی و تبلیغی، حوزه های علوم اسلامی دانشگاه ها، ادارات آموزش و پرورش ، مربیان پرورشی، طلاب، جهت شرکت در دوره های حضوری و مجازی به همراه ارائه گواهی شرکت در دوره، با موسسه تمهید تماس حاصل فرمایند.

    موسسه #تمهید
    مؤسسه تخصصی در زمینه #تفسیر تنزیلی
    ایتا: @mtamhid
    ادمین: @mtamhid1
    تلفن موسسه: 02532920244

    🌹🌿🌹🌿🌹🌿🌹🌿🌹🌿🌹 🔰با ما همراه باشید👇👇

    لطفا در ارسال لینک برای علاقه مندان به مباحث تحولی و مهندسی فرهنگی از قرآن و ارسال در گروه های طلاب و معلمین کوتاهی نفرمایید.
    اجرتان با قرآن

    https://eitaa.com/joinchat/1743650864Ce6d50007d8

    🌹 فصل همدلی
    🌷سخنرانی های کوتاه استاد بهجت پور در شبکه استانی قم (نور) در ماه مبارک رمضان
    🌸موضوع: ارتقای جایگاه زن در سیر نزول قرآن

    یازده سخنرانی کوتاه از استاد بهجت پور در کانال ایشان بارگذاری شد.

    عزیزان جهت استفاده از این مباحث به لینک زیر بپیوندند.

    👇👇👇
    https://eitaa.com/bahjatpoor/226


    به حمد الله در ماه مبارک رمضان امسال با توجه به تعطیلی جلسات تفسیر، اما این فرصت فراهم شد که در پای درس تفسیر #مفسر #تنزیلی #قرآن کریم حضرت حجت الاسلام عبدالکریم #بهجت_پور در سوره #دخان بنشینیم و این توفیق نصیب کانال موسسه شد که بتواند با بازنشر این جلسات، خدمتی کوچک به ساحت قرآن انجام دهد.
    برای آسان شدن دانلود این جلسات به صورت صوتی بر آن شدیم تا لینک جلسات را به صورت یکجا در اختیار علاقه مندان قرار دهیم تا سریعتر بتوانند به دانلود آن مبادرت نمایند.

    این جلسات بیست و سه روز به طول انجامید.


    لینک دانلود صوت تفسیر سوره دخان استاد عبدالکریم بهحت پور در کانال موسسه فرهنگی تمهید در ایتا
    👇👇👇

    🌹جلسه اول
    https://eitaa.com/mtamhid/641

    🌹جلسه دوم
    https://eitaa.com/mtamhid/647

    🌹جلسه سوم
    https://eitaa.com/mtamhid/657

    🌹جلسه چهارم
    https://eitaa.com/mtamhid/660

    🌹جلسه پنجم
    https://eitaa.com/mtamhid/663

    🌹جلسه ششم

     خبر: ۳۸۷۷۸۸۶
    تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۳:۱۹
    دانش‌پژوه دکتری مطالعات راهبردی امنیت ملی و قرآن‌پژوه سطح سه حوزه گفت: «مرکز مطالعات راهبردی در عرصه علوم و معارف قرآن کریم» با هدف بهره‌مندی از «دانش راهبردی و تفسیر و علوم قرآن» تأسیس شود.

    مرکز مطالعات راهبردی علوم و معارف قرآن تاسیس شودبه گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مولایی، دانش‌پژوه دکتری مطالعات راهبردی امنیت ملی و قرآن‌پژوه سطح سه حوزه، امروز، ۲۱ بهمن‌ماه، در کرسی ارائه نظریه «امنیت فرهنگی قرآن‌محور» در مؤسسه تمهید با بیان اینکه رسانه یکی از پیشران‌های جهانی شدن است، گفت: جنبش‌های نوین اجتماعی، فمینیسم و رسانه‌های ارتباط جمعی تلاش کرده‌اند که به تخریب زیرساخت‌های فرهنگی و امنیت ملی بپردازند.

    وی در ادامه با اشاره به اهمیت منابع دینی برای مدیریت فرهنگی جامعه و رشد و تعالی امنیت فرهنگی و به تبع آن امنیت ملی تصریح کرد: بهترین الگو برای مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی مردم ایران، الگویی برگرفته از منابع دینی است؛ زیرا منابع دینی مخصوصاً دین مبین اسلام پاسخ کامل به نیازهای فطری بشر داشته و هماهنگ با آن‌هاست.

    مولایی اظهار کرد: نکته مهم این است که باید در هنگام استخراج الگوهای راهبردی از منابع دینی، قرآن را اصل و سنت قرار دهیم، سپس از تجارب عقل و سیره عقلا استفاده کنیم؛ لذا مطالعات درون‌قرآنی نیز باید با نگاه به نزول تدریجی قرآن بوده و برای کشف فرایندهای تحول نیز باید سراغ ترتیب نزول سوره‌ها برویم.

    مولایی با بیان اینکه در رابطه با قرآن دو مطالعه به ترتیب نزول سوره‌ای و به ترتیب نزول موضوعی ضرورت دارد افزود: مطالعه به ترتیب نزول سوره‌ای جهت استخراج تمام جریانات مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی و مطالعه به ترتیب نزول، موضوعی جهت شناخت فرآیند تغییر و تحول در عناصر فرهنگی به کمک می‌آیند.

    وی با تأکید بر اینکه باید سنت اسلامی را با توجه به اولویت سنت پیامبر(ص) و سپس سنت ائمه اطهار(ع) سامان دهیم، اظهار کرد:

    در ذیل متن مصاحبه گروه حوزه های علمیه ایکنا با جناب آقای حاصلی ایرانشاهی از پژوهشگران موسسه تمهید و از شاگردان استاد بهجت پور را پیرامون کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی می خوانیم. یادآور می شویم که جناب آقای حاصلی تز دکتریشان در دانشگاه، کاری ترتیب نزولی است.
    گروه حوزه‌های علمیه ــ دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم با تشریح برخی کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی تصریح کرد: هنگامی که با دغدغه کشف نگاه تحولی در پای درس درس قرآن کریم می‎نشینیم، تنها فهم قرآن به ترتیب نزول است که می‎تواند به این دغدغه پاسخ دهد.  

    تفسیر تنزیلی؛ مناسب‌ترین روش برای تحول دینی در جامعهرحیم حاصلی ایرانشاهی، دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به برخی انتقادات از کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی، اظهار کرد: برخلاف دیدگاه برخی افراد مبنی بر اینکه «نکاتی که از روش تفسیر به ترتیب نزول قابل استفاده است، چیزی خارج از نکات قابل استفاده در روش تفسیر ترتیبی نیست»، باید بگوییم که حقیقت این است که این دیدگاه با نتایجی که از تفسیر تنزیلی با نگاه تفسیر همگام با وحی می‎بینیم، تأیید نمی‌شود‎؛ زیرا هنگامی که با دغدغه کشف نگاه تحولی در پای درس قرآن کریم می‎نشینیم، تنها فهم قرآن به ترتیب نزول است که می‎تواند به این دغدغه پاسخ دهد.

    وی افزود: تفسیر تنزیلی با نشان دادن فرایند تحول جامعه مخاطب عصر نزول، به عنوان جامعه مدل و الگوی تحول، روش تحول دینی را به ما آموزش و نشان می‌دهد که چگونه نبی مکرم اسلام(ص) بر طبق آیه اول سوره ابراهیم مأمور خروج مردم از ظلمات به سمت نور به وسیله این کتاب شد، چگونه با آموزش تربیت‌مدار تدریجی روشمند قرآن، توانست جامعه‎ای بسازد که در سوره فتح (112 نزول) در آیه آخر از آنان چنین یاد شده است که «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ؛ محمّد(ص) فرستاده خداست و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مى‏بینى در حالى که همواره فضل خدا و رضاى او را مى‏طلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است»(الفتح/29).

    حاصلی ایرانشاهی اضافه کرد: این در حالی است که تفسیر ترتیبی مصحفی، چنین قابلیتی ندارد. قرآن کریم چه به صورت توقیفی تدوین یافته باشد و چه ترتیب آن به اجتهاد صحابه باشد، تأثیری بر کشف این روش ندارد؛ چرا که به طور قطع به تدریج و در طی 23 سال بعثت نبی مکرم اسلام(ص) نازل شده است.

    نمونه‌ای از تحول دینی با تفسیر تنزیلی

    این محقق با ذکر نمونه‌ای از کشف روش تحول دینی با توجه به سیر نزول قرآن کریم  با بیان اینکه این سیر پس از بررسی و تفسیر دقیق سوره‌های قرآن در سیر نزول با نگاهی که تفسیر همگام با وحی ارائه می‎دهد، حاصل می‎شود، تصریح کرد: خدای متعال، در طی مدت بیست و سه ساله نزول قرآن کریم، تجویزهای متعددی را نسبت به جامعه مخاطب داشته است تا به این وسیله تحول مورد نظر خود را در جامعه مخاطب ایجاد کند. این تجویزها، در سوره‌های مختلف پراکنده‎اند؛ اما نگاهی که حاصل تفسیر همگام با وحی استاد بهجت‌پور است، تسلسل این تجویزها و ارتباط هر کدام با دیگری را به خوبی برای مخاطب روشن می‎کند و این کار بزرگی است که تاکنون توسط هیچ مفسری انجام نشده است. با این روش، استنطاق از قرآن کریم وارد عرصه دیگری می‎شود و بخشی از سخن قرآن برای دغدغه‎مندان تحول، شنیده می‎شود.

    وی اظهار کرد: برای مثال بر اساس سیر نزول قرآن کریم، تا زمان نزول آیه مکی «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ» (حجر/54) که مسلمانان به عنوان یک گروه دارای هویت خاص، در مقابل کفار قد علم می‎کنند و به عنوان یک گروه دارای هویت خاص، اعلام موجودیت می‎کنند، تعداد 54 سوره نازل شده است. در تفسیر تنزیلی با رویکرد تفسیر همگام با وحی، نشان داده می‎شود که بر اساس ظواهر آیات قرآن کریم، تا این زمان، چه اتفاقی افتاده و قرآن چه مسیری را برای مخاطبان خود تعیین فرموده که هم‌اکنون زمان اعلام موجودیت و جدایی صفوف مؤمنین از مشرکین رسیده است.

    ارسالی// تفسیر تنزیلی؛ مناسب‌ترین روش برای تحول دینی در جامعه

    حاصلی ایرانشاهی بیان کرد: با پی‎جویی این مسأله، می‎توانیم به یک روش الهی برای تحول در یک جامعه که دارای سطح معرفتی خاصی است، برسیم. با کشف این روش است که سیاست‌های تحولی قرآن همانند نسخ و انساء، معنا پیدا می‎کنند. حقیقت این است که با کشف این روش ما متوجه می‎شویم که در یک برنامه تحولی، از چه چیز باید شروع کرد، از چه چیز باید کوتاه آمد، از چه چیز نباید کوتاه آمد، چگونه باید با مخاطبان تحول برخورد نمود، و ثمرات دیگری که این بحث برای ما در مقام عمل به همراه دارد.

    3 گروه مخاطب جامعه نزول

    این پژوهشگر با مطالعات حقیر در سیر نزول جامعه مخاطب نزول، به سه دسته قابل تقسیم هستند، افزود:

    رهبرعزیز انقلاب در نماز جمعه باشکوه این هفته با استفاده از سوره ابراهیم (72 نزول در مکه)، دو صفت را برای مردم ایران بیان نمودند؛ «صبار شکور»

    بر آن شدیم تا اشاره‎ای داشته باشیم که قرآن برای تربیت نسل مخاطب نزول و ایجاد صفت شکرگزاری در آن‎ها، پیش از این در سیر نزول، در طرحی حکیمانه مبادرت به تربیت شاکرانه مسلمانان نموده است. پیشنهاد بنده برای این روزها، تمرکز طلاب و ائمه جماعات و اساتید حوزه تبیین شکرگزاری و ناسپاسی است، با بیان تفسیرتحلیلی سوره لقمان (57 نزول در مکه). بدین منظور نکته ناب روش‎شناختی که در تفسیر همگام با وحی جلد ششم، به قلم استاد ارجمندم حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور به رشته تحریر درآمده است، برای سرنخ تولید محتوا خدمتتان تقدیم می شود.

     

     

    شکرگزاری، سرآمد حکمت است. (ر.ک: آیه‎ی 12) و پروردگار حکیم، برای انگیزش مردم به‎سمت شکرگزاری، ابتدا به نعمت‎های منحصر به‎فردی که حس شکرگزاری از خدا را زنده کند، توجه داده، پس ‎از آن، به تجلیل از لقمان پرداخت؛ او که حکمتش وی را به شکرگزاری ترغیب می‎کرد. سپس همین شکر را درقالب نصایح وی به فرزندش، دنبال کرده و روشن کرده سپاس‎گزاری، از خدا یا والدین، چنان اهمیتی داشته که از اولی‎ترین توصیه‎های پدر حکیم به فرزندش بوده است. (ر.ک: آیه‎ی 14) سپس با بیان برخی از نعمت‎های الهی که به‎منظور تسهیل زندگی و تأمین رفاه مردم (ر.ک: آیه‎ی 20) ایجاد شده است و گرفتن اعتراف از مشرکان درباره‎ی نعمت آفرینش آسمان‎ها و زمین، و بیان مالکیت مطلق او بر هستی (آیات 25 و 26) و بیان ناممکن شمردن شمارش نعمت‎ها (آیه‎ی 27) و توضیح نعمت خدا در سامان دادن به حرکت شب و روز و ماه و خورشید (ر. ک: آیه‎ی 29) و نیز یادآوری نعمت حرکت کشتی‎ها در دریاها (ر. ک: آیه‎ی 31) انگیزه‎ی شکرگزاری را تقویت می‎کند و در این ‎بین، از ناسپاسی و منکر شدن برخی از مردم و تبعات منفی ناسپاسی و انکار، پرده بر می‎دارد. (ر.ک: آیات21، 23، 24، 25، 32). خلاصه؛ چشم بشر، آن‎گاه به حقیقت باز می‎شود که آیات الهی را در تکوین و تشریع ببیند، و این اتفاق، هنگامی حادث می‎شود که پیش‎تر چشم انسان به نعمت‎های الهی و بخشندگی او، باز شده باشد.

    از دیگر سو، خدای حکیم در سوره‎ی لقمان برای منفور کردن ناسپاسی‎ها، روش ویژه‎ای به‎کار گرفته است: ابتدا

    هنجارسازی مفاهیم دینی راهی جز وحی ندارد/ کارکردهای تفسیر تنزیلی در مهندسی فرهنگی

    تفسیر تنزیلیبه گزارش ایکنا، پس از انتشار مقاله استاد حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی در مورد تفسیر تنزیلی و لرزان دانستن پشتوانه علمی این تفسیر، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سلطانی، پژوهشگر و محقق و از شاگردان استاد عبدالکریم بهجت‌پور، نویسنده تفسیر همگام با وحی(تفسیر تنزیلی) همچنین از شاگردان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی، به توضیحاتی در مورد این تفسیر، وجوه تمایز آن با تفاسیر دیگر و تفاوت‎ها و تمایز بین این سبک نوپدید تفسیری در ایران و در شیعه، با کارهای پیشین اهل تسنن که خارج از ایران در فلسطین و سوریه و مراکش و ... پرداخت.

    وی همچنین مرز میان این سبک با نوع نگاه کسانی مانند مرحوم بازرگان و آقای جلال الدین فارسی در آغاز انقلاب تا  کسانی که در این اواخر از اساتید فاضل دانشگاه به تاریخ‌گذاری سوره‌ها علاقه‌مندند و آن را وجهه همت خود قرار داده‌اند را تبیین کرد.

    سلطانی از آغازین روزهایی که حجت‌الاسلام بهجت‌پور در سال 80 کار تفسیر همگام با وحی را شروع کردند، در این مسیر 18 ساله، خط به خط در کنار تفسیر همگام با وحی و اعظم آثار دیگر استاد بهجت‌پور بوده و با تاریخ شکل‌گیری تفسیر همگام با وحی و تفاوت این تفسیر با تفاسیر ترتیبی مصحفی موجود و نیز تفاسیر تنزیلی دیگر به خوبی آشنا باشد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو از نظر می‌گذرد؛

    وی در این گفت‌وگو بیان کرد: استاد بهجت‌پور از همه کسانی که توجه به مباحث تفسیر تنزیلی  و سبک تفسیر همگام با وحی دارند قدردانی می‌کنند، ولی گویا ناقدین محترم ظاهراً همه منابع را دیده‌اند، الا تفسیر همگام با وحی و دیگر آثار استاد بهجت پور را.

    سلطانی با اشاره به نظریه استاد بهجت‌پور در مهندسی فرهنگی که در مجله راهبرد فرهنگ شماره 27 که در پاییز 93 با عنوان روش کشف الگوی اسلامی مهندسی فرهنگی منتشر شده است، با طرح این سوال که آیا منتقدین این سبک تفسیری این مقاله را دقیق خوانده‎اند؟ ادامه داد: تفسیر همگام با وحی نه از سر تفنن و ... بلکه از سر یک ضرورت تولید شده است. نویسنده این تفسیر کسی است که خود سالیان سال از ابتدای انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف مدیریت فرهنگی کشور در حوزه و دانشگاه و کف جامعه مشغول کار فرهنگی بوده و یک سوال ذهن ایشان را همیشه مشغول خود داشته است که ما برای انتقال فرهنگی باورهایمان چه باید بکنیم؟ ما چه باید کنیم که داشته‌های ایمانی جامعه را حفظ کنیم.

    تفسیر همگام  با وحی از روی تفنن نیست

    وی با بیان اینکه تفسیر تنزیلی دنبال پاسخ به سؤالاتی از این دست است که آیا ما می‎توانیم با بررسی مدل کار پیامبر(ص) در مکه و مدینه و کاری که ایشان در این 23 سال انجام داد، به یک الگو برسیم؟ اضافه کرد: بنده خود شاگرد استاد ایازی بوده‌ام و از ایشان بهره‌های علمی فراوان کسب کردم و هرگز خودم را در جایگاهی نمی‎بینم که بخواهم به عرایض استاد نکته یا نقدی بزنم اما کاش حضرت استاد افراد مختلفی را که با نگاه ترتیب نزولی به کار قرآنی پرداخته‌اند از هم جدا می‌کردند؛ بنده احساس می‌کنم که حضرت استاد، کتب استاد بهجت‌پور خصوصا جلدهای اخیر همگام با وحی را که اوج کار تفسیر تنزیلی است ملاحظه نکرده‌اند.

    این پژوهشگر تصریح کرد: مرحوم معرفت در آخرین روزهای حیاتشان به استاد بهجت‌پور فرمودند

    جلسه دفاع رساله دکتری آقای محمدی فر از اساتید خوب موسسه

    موضوع رساله:
    پیش‌فرض‌ها و الزامات تفسیر موضوعی ناظر به نظریه‌پردازی

    استاد راهنما:
    حجت‌الاسلام دکتر محمدباقر سعیدی‌روشن

    استادهای مشاور:
    حجت‌الاسلام و المسلمین محمود رجبی
    دکتر هادی موسوی

    استادهای داور:
    حجت‌الاسلام دکتر مصطفی کریمی
    حجت‌الاسلام دکتر محمود طیب‌حسینی
    دکتر محمد فتحعلی‌خانی

    زمان: سه‌شنبه (24 دی ماه) ساعت 13

    مکان: سالن جلسات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 

    با توجه به انتشار نگاشته جدید استاد ایازی در سایت ایکنا محققین گروه علمی تفسیر تنزیلی موسسه تمهید مطالعه نظرات ایشان در این مقاله را در دستور کار خود قرار داده اند، تا در صورتی که حضرت استاد مطلب جدیدی غیر از نقدهای قبل بر این سبک تفسیری دارند، استفاده نماییم و در صورت موجود بودن پاسخ، پاسخ مقتضی به ایشان داده شود.

    گروه علمی تفسیر تنزیلی با افتخار تمام از مباحث نقد استقبال می کند و این را حق طبیعی تمام محققین می داند. ما نیز ادعایی نداریم  و می دانیم که این راه هنوز در آغاز خود است، اما تنها تقاضایمان از ناقدین عزیز و دلسوز آن است که لطفا پس از مطالعه دقیق و منصفانه آثار استاد بخصوص جلد ششم تفسیر همگام با وحی، کتاب مبانی، اصول، قواعد و فواید تفسیر تنزیلی و نیز کتابهای مهارت بیان تفسیر  و روش نهادینه سازی پوشش اسلامی استاد بهجت پور اقدام به نقد نمایند و حساب کار ایشان را از دیگر کارهای تنزیلی که توسط اهل سنت و نیز بازرگان

    پژوهش حاضر نگاهی روش شناسانه به موضوع تربیت اخلاقی در قرآن انداخته و با طرح این پرسش که آیا تربیت اخلاقی انسان در قرآن، با فرایند معیَن و به صورت نظام‌مند ارائه شده یا نه، به پی ریزی بحث پرداخته است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که مراحل و فرایند مزبور چگونه و از چه راهی قابل تبیین و تحصیل است؟ برپایه مفروضات این پژوهش، ظرفیت‌ پیش رو برای دستیابی به پاسخ سئوال مزبور، مواجهه ترتیب نزولی با قرآن است. ورود به این نقطه از بحث، مسئله تحقیق را با چند پرسش دیگر روبرو می‌سازد :1- آیا ترتیب نزول قرآن به گونه اطمینان بخش قابل اثبات است؟ 2- آیا فهم ترتیب نزولی قرآن حجت بوده و روائی دارد؟ 3- بر فرض روائی، آیا در فرایند تربیتی قرآن، مراحل متمایزی از یکدیگر مانند دوره مکی و مدنی، مراحل ابتدائی و مرحله نهائی قابل تفکیک هستند؟ نویسنده چند فرضیه را برای پاسخ به این پرسش‌ها متصور می‌بیند؟
    1- قرآن کریم در حیطه رسالت اصیل خود، یعنی تربیت اخلاقی انسان