موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

مشهور بین علما تفسیر و علوم قرآن، مکی بودن این سوره است، ولى در احتمالی ضعیعف مدنى بودن آن ادعا شده است. این احتمال از سوی خفاجی نیز داده ‌شده است که این سوره یک بار در مکه و بار دیگر در مدینه نازل شده باشد،[1] ریشه این ادعاها برگرفته از روایتی منقول از انس بن مالک است که پیامبر اکرم6 در مدینه بعد از چرتی که بر ایشان عارض شد، با شادابی از این حالت خارج شده و فرمودند: درباره‎ی من سوره‎ای نازل شد و شروع به تلاوت سوره کوثر کردند[2]. این روایت در حالی است که  با روایات بسیار زیاد درباره‎ی مکی بودن سوره معارض است، و فضای سوره و توهین و آزارهای قوم پیامبر6 و درگیری‎هایی که محتوای سوره به آن اشاره دارد، کاملا مکی بودن سوره را تأیید می‎کند. افزون آن‎که روایت انس می تواند اشاره به نوعی تکرار از جنس بشارت باشد. موارد زیادی از آیات می‎تواند در شرائط دیگری برای تأیید و بشارت از زبان جبرئیل7 تکرار شود، نظیر تکرار و یادآوری آیات، اشعار، ضرب المثل‎ها در مقام استشهاد. در منابع شیعی نیز به نقل از امام حسن7 درباره‎ی خواب پیامبر6 و اینکه ایشان در این خواب مشاهده کردند که بنی‎امیه بر منبر وی بالا می روند، از نزول سوره کوثر برای دلداری و بشارت به وی یاد کرده است[3]. این نوع روایات، نزول تأییدی است نه نزول قرآنیِ ابتدایی. به هر حال محتوای سوره و روایاتى که در شأن نزول این سوره واردشده، قول مشهور بر مکی بودن سوره را تأیید می‌کند.

مهم آن‎که، سوره‎ی کوثر در تمام روایات مذکور درجدول‌های مسند و ترکیبی و غالب جداول غیرمسند، مکی و در رتبه‎ی پانزدهم، پس از سوره‎ی عادیات و قبل از سوره‎ی تکاثر قرار داده ‌شده است.