نکته‎های روش‌شناختی ازسوره مزمل (سومین سوره نازل شده) در تفسیر همگام با وحی

1. این سوره با هدف آماده‎سازی پیامبر برای تحمل مطالب سنگین قرآن یا تحمل مأموریت انذار مردم نازل شد و ریاضت هایی را به آن حضرت الزام کرد. شبیه این برنامه تربیتی بر دعوت کنندگان به قرآن و انذار دهندگان مردم در هر زمان لازم است؛ بر ایشان فرض است تا با ریاضت‎های مشروع، ظرفیت روحی خود را بالا برده و دل بریدن از دیگران و توکل بر خدا، شکیبایی را در خود تقویت نمایند.
2. پروردگار متعال در آیه 48 سوره‌ی قلم پیامبر  را بر شکیبایی در امر تبلیغ دین فرمان داد. درسوره مزمل، مجدداً به وی صبر در برابر زخم ‎زبان‎ها را دستور داد؛ از تکرار این دستور

نکته‎هایی روش شناختی از سوره فجر (دهمین سوره نازل شده)

1. این سوره، با انگیزه‌ی تقویت قلب شریف پیامبر اکرم… و شکیبا شدن وی در برابر فشارهای طبقه‌ی ممتاز مکه، نازل شده است. روشی که برای تأمین این منظور به کار گرفته شده، یادآوری گوشه‎هایی از قدرت پروردگار متعال در تنبیه اقوام ثروتمند و پادشاهان قدرتمند و مفسد است که سرگذشت آنان برای پیامبر روشن بوده است. تأثیر این روش، در اطمینان خاطر افرادِ تحت فشار، غیرقابل انکار می‎باشد.
2. تغییر و تقدیر نعمت‌ها از سوی پروردگار، معلول رفتار انسان‎ها است. غفلت از محاسبه‌ی رفتار خود و نقشی که در این تغییرات دارند، موجب خطا در داوری می‎گردد، انسان های غافل نسبت به رفتار خود پروردگار را داوری می کنند بدون اینکه به نقش

مهارت افزایی بیان تفسیر: بیان نکته‎های روش‎شناختی در پایان تفسیر هر سوره

اصولاً یکی از راه‎های ایجاد انس و ترغیب مردم به تدبر در قرآن، توجه دادن آن‎ها به روش‎های تربیتی‎- هدایتی قرآن است. خدای حکیم چرا، چگونه و از چه راه‌هایی تهدید یا تشویقی را شکل می‌دهد؟ چگونه کسی را از انفعال خارج می‌کند؟ چگونه به جامعه‎ی خسته، انرژی مثبت می‌دهد؟ چگونه به یک جریان پرنشاط انحرافی، ضربه می‌زند؟ چه‌طور می‌شود در اوج فشار، به آینده امیدوار بود؟ و بسیاری از روش‌های دیگر که در پرتو تدبر در قرآن می‌توان آن‌ها را به‌دست آورد.

در این مطلب، با هم این موضوع را که در درس دهم کتاب مهارت های بیان تفسیر استاد بهجت پور آمده است، پیگیری می نماییم.

نکته‎های روش‎شناختی اشاره به منهج حکیمانه‎ای است که خدای متعال باتوجه به مخاطب سوره و محتوای سخن و شیوه‌های تأثیرگذاری مانند تشویق، تنبیه، بیان الگو، عبرت‎ها، نمونه‎ها، تمثیل‎ها، و غیر آن‎ها به‎کار گرفته است، تا تأثیر سوره بر مخاطب مستقیم و خوانندگان آیات، بالا رود. این نکته‎ها به‎طور غالب، دارای نقش تربیتی هستند و مقتضای تربیت مردم باتوجه به ویژگی‎های مخاطب، موضوع سخن و ابزار انگیزش مخاطبان مورد توجه بوده‎اند. در درس غرض گذشت که سوره‎های قرآن، مانند غذایی است که آشپز آن را با ‎مقداری لازم و متناسب از مواد، و در شرایط ویژه‎، و با بهره‎گیری از مهارت‎های تهیه غذا و شیوه‌های مختلف پخت، تهیه می‎کند که بر تغذیه‎شونده، تأثیری متفاوت با غذا‎های دیگر داشته باشد.

روش‎های تربیتی و تحول‎آفرین که در نزول سوره‎ها به‎کار گرفته شده‎اند، آن‎چنان دقیق و حکیمانه

چگونگی حل تعارض بین روایات ترتیب نزول سوره ها (نمونه موردی سوره لیل)

یکی از مواردی که جزو چالش های تفسیر تنزیلی شمرده شده است، اختلاف روایات مطرح شده در رابطه با جایگاه سوره ها در نزول است. چرا که ـ علی رغم اندک بودن مواردـ گاهی سوره ای در روایات متعدد جایگاه های متعدد برایش مطرح شده است و این مورد از چالش های این روایات به شمار می آید.

یکی از ویژگی های تفسیر همگام با وحی استاد بهجت پور، بررسی این موارد و داوری در مورد آنهاست.

نمونه این اختلاف را در سوره لیل می بینیم. این سوره به اعتقاد اکثر دانشمندان تفسیر و علوم قرآنی مکی است، هرچند برخی آن را مدنی شمرده‌اند که وجهی ندارد و در بحث سبب نزول سوره ، استاد بهجت پور به خوبی ازمکی بودن آن دفاع نموده اند.

چالش بعدی در این سوره آن است که گرچه در تمامی جداول مسند، ترکیبی و بی‎سند، این سوره در ردیف نهم و پس از سوره اعلی (مکی 8) و پیش از سوره فجر (مکی 10) در جایگاه نهم قرار گرفته است. اما در روایت ابن ندیم ـ از روایات مسند ـ این سوره پس از سوره‌های انشراح، عصر، فجر و ضحی قرارگرفته است. یعنی به عبارتی سوره های انشراح و عصر پس از سوره اعلی نازل شده اند و پس از آن سوره فجر و ضحی و پس از آنها سوره لیل نازل گشته است.
در کتاب تفسیر تنزیلی مبانی، اصول ، قواعد و فوائد و در مقدمه تفسیر همگام باوحی بحث مهمی را استاد مطرح کرده اند که به رغم وجود روایات صحیح و قابل قبول نزد فریقین، برای تشخیص روایت صحیح در ترتیب نزول، راه درست و محتاطانه آن است که

ارتباط پنج سوره ابتدایی نزول (ویراست جدید جلد اول) چاپ به زودی

گذشت که تغییر شرایط نامطلوب جامعه ی عصر نزول، در دستور کار قرآن قرار داشت؛ ازاین‌رو بر نقش‌های پروردگار بهمنظور ایجاد احساس نیاز به او (در سورهی علق)، مسئولیت انسان دربرابر وی (در سوره ی قلم) و جایگاه پیامبر اکرم9 بهعنوان رسولِ مورد حمایت خدا (در سورهی مزّمل) تأکید شد. با استفاده از این سه عامل، به هشدار و انذار مردم به آینده (در سورهی مدثر)، پرداخته شد تا مردم برای پذیرش تغییر، آماده شوند.
در سورهی حمد زیرساختهای نجات انسان از شقاوت و وصول به سعادت مطرح میشود؛ این زیرساخت در رابطهی انسان با پروردگار نهفته است. این نگرش که تمام ستایشها مخصوص خداست و بر جهان، تنها یک اراده حکمرانی میکند، اینکه تنها خدای متعال، معبود و مستعان است و برپایهی این دیدگاه، از وی راهی استوار برای رهایی از شقاوت و وصول به سعادت طلب میکند. به عبارت بهتر، کلید ورود به

مهارت افزایی بیان تفسیر

به جهت درخواست طلاب و اساتید محترم شرکت کننده در کارگاه های مهارت بیان تفسیر، ان شاء الله به مرور مطالبی را پیرامون مهارتهای بیان تفسیر خدمتتان ارائه خواهیم کرد. این مطالب را در موضوع مهارت های بیان تفسیر ملاحظه بفرمایید.

مطالبی پیرامون

ـ شناسه سوره ها شامل:

       ـ نام سوره و وجه تسمیه

       ـ مکی ومدنی بودن سوره

      ـ جایگاه سوره در ترتیب نزول

      ـ جایگاه سوره در مصحف

     ـ تعداد آیات سوره

ـ توصیف  سوره

    ـ مقصود (غرض) سوره

    ـ محتوای اجمالی سوره

    ـ ارتباط سوره ها

    ـ گام های تحول 

    ـ روایات اسباب نزول سوره

   ـ روایات فضیلت سوره

طلیعه تفسیر سوره شامل (بخش بندی سوره، ترجمه ، انتخاب منهج تفسیری و منهج مفسر)

تفسیر سوره شامل

     ـ رفع ابهامات عارضی (ابهامات نظم سوره، ادبی بلاغی، تاریخی ، فرهنگی، تنزیل و مورد نزول و متعلق آیات)

     ـ دفع شبهات

    ـ بیان مقصود

    ـ ترجمه تفسیری آیه (بیان مراد آیه)

فراتفسیر سوره (نکته های تفسیری و روش شناختی سوره)