بهجت‌پور: کارآمدی محتوای قرآن احیا شود

دکتر بهجت‌پور در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،عنوان کرد: با توجه به آیه‌ای از قرآن که به مهجوریت قرآن اشاره کرده است، مساله مهجوریت قرآن در واقع، گله پیامبر(ص) از قومش محسوب می‌شود و منظور این است که قوم پیامبر یعنی قریش قرآن را به طور کل از صحنه زندگی خود کنار گذاشته‌اند و به پیام قرآن توجهی نداشته‌اند. خداوند در آیه 30 سوره فرقان می‌فرماید: «وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَٰذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا » این آیه اشاره به قوم قریش دارد که منظور مهجوریت مطلق قرآن است. 

نویسنده کتاب «تفسیر تنزیلی» اظهار کرد: امروزه در بین مسلمانان مساله‌ای با عنوان مهجوریت نسبی قرآن مطرح است؛ به این معنا که گاهی مسلمانان به طور نسبی قرآن را کنار گذاشته‌اند و حق مراجعه به قرآن را ادا نمی‌کنند. البته باید به این مساله نیز توجه کرد که جامعه امروزی ما یک جامعه قرآنی است و افراد تلاش می‌کنند مطابق قرآن عمل کنند و اعتقاد خود را بر این اساس تنظیم کنند اما همچنان با جامعه قرآنی ایده‌آل فاصله زیادی داریم. 

نویسنده کتاب «تفسیر همگام با وحی» با بیان این‌که «ما به کمال استفاده از قرآن نرسیده‌ایم» گفت: با این حال نمی‌توان در جامعه کنونی قرآن را به طور کامل مهجور دانست. اگر قرآن به طور کامل مهجور بود، تا امروز نابود شده و از کلام خداوند اثری باقی نمانده بود. اکنون می‌توان ادعا کرد حق قرآن در جامعه کنونی ما ادا نمی‌شود و شاید یکی از دلایل این باشد که روشی را که قرآن باید به وسیله آن به زندگی مردم راه پیدا کند، اجرا نکرده‌ایم. 

دکتر بهجت‌پور استفاده از روش کارآمدی را بهترین روش برای نهادینه کردن مفاهیم در جامعه دانست و اظهار کرد: به عنوان مثال، برای وارد کردن رایانه یا تلفن همراه، کارآمدی‌های این ابزار و نقش آن‌ها در راحتی و آرامش جامعه توضیح داده شدند و از طریق تبلیغات این موضوع تبیین شد که این ابزارها به آرامش و آسایش انسان امروزی کمک شایانی خواهد کرد و همین تبلیغات از طریق ایجاد انگیزه‌های مثبت، مردم جامعه را به استفاده از این ابزار ترغیب می‌کند. 

این قرآن‌پژوه با بیان این‌که «نکته قابل توجه در بحث مهجوریت قرآن به نظام آموزش و پرورش ما ارتباط پیدا می‌کند» گفت: استفاده از قرآن در ابتدا به کودکی آموزش داده می‌شود که به دلیل نداشتن شناخت، انگیزه کافی برای یادگیری قرآن ندارد. در نظام تعلیم و تربیتی نیز پیش از آن‌که به ایجاد انگیزه برای آموختن قرآن توجه شود، اصرار می‌شود که آموختن قرآن خوب است و خداوند به کسانی که قرآن را بیاموزند، پاداش می‌دهد. در واقع،  انگیزه‌های محرک برای زندگی مطرح نمی‌شود بلکه انگیزه‌هایی به کودک انتقال داده می‌شوند که برای کودک قابل فهم نیستند. به نظر من، باید نشان داده شود که قرآن می‌تواند تغییرات مثبتی در زندگی انسان به وجود آورد و تغییراتی که انسان را به سمت زندگی قرآنی هدایت می‌کنند. 

وی افزود: در نظام آموزش و پرورش ابتدا باید نیاز به آموختن قرآن برای دانش‌آموزان تبیین شود و سپس آیات کارآمدی که می‌توانند در زندگی روزمره گره‌گشا باشند، آمورش داده شوند تا مهجوریت قرآن به طور ریشه‌ای و از ابتدا حل شود. 

این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: پیش از ورود به بحث آموزش قرآن باید یک سلسله مباحث علوم قرآنی را با محور ایجاد انگیزه در میان مردم برگزار کنیم، کارآمدی قرآن در جامعه را نشان دهیم و نمونه‌هایی را بیان کنیم که نشان دهد قرآن با نیازهای روز جامعه تطابق کامل دارد. 

حجت الاسلام والمسلمین بهجت‌پور با بیان این‌که «باید بیان کنیم که قرآن فریاد درونی انسان‌هاست» گفت: یکی از راه‌های رفع مهجوریت قرآن این است که در نظام تعلیم و تربیت ما نشان داده شود که قرآن فریاد درونی انسان‌ها و گره‌گشای مسایل روزمره انسان‌هاست. همچنین باید خواست‌های درونی بشر نشان داده و گفته شود که این کتاب آسمانی توانایی تامین و پاسخگویی این نیازهای ذاتی انسان‌ها را دارد. 

وی افزود: به عنوان مثال، وقتی به تماشای تلویزیون می‌نشینیم، اگر احساس کنیم که یک شبکه حرف دل ما را می‌زند و نیازهای ما را برطرف می‌کند و توافقی با دریافت ذاتی انسان دارد، ناخودآگاه این شبکه انتخاب همیشگی ما خواهد شد. درباره قرآن نیز وضعیت این‌گونه است و برای توجه دادن مردم به قرآن چاره‌ای نداریم جز این‌که مدلی را که خود قرآن برای توجه دادن به مردم ارایه کرده است، پیاده کنیم. این مدل ایجاد احساس نیاز استفاده از قرآن است. 

نویسنده کتاب «تفسیر موضوعی قرآن» با بیان این‌که «در سیستم نظام آموزشی باید دریافت‌های فطری و بالفعل‌ کودکان را شناسایی کنیم و به موضوعاتی که برای آن‌ها جذابیت دارد، توجه ویژه داشته باشیم» گفت: در زمان آموزش قرآن به کودکان باید آیاتی را انتخاب کنیم که برای کودک کاربردی باشند و جنبه‌هایی از زندگی او را در بربگیرند. قرآن با کمک این روش در وجود کودک نهادینه خواهد شد و نکته حائز اهمیت این است که همین کودکان جامعه فردا را می‌سازند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که اصلاح روش آموزش قرآن راهی برای رفع مهجوریت قرآن در کل جامعه است. 

این نویسنده و پژوهشگر قرآنی عنوان کرد: برای نگاشتن کتاب‌های تعلیم قرآن به کودکان و نوجوانان باید با کمک علم «روانشناسی‌کودک» آیاتی را که کودک بتواند از آن‌ها استفاده کاربردی کند و با خواست‌های درونی سن او مطابقت داشته باشد، آموزش داده شود.