موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

 دانشگاه قرآن و حدیث، دانشکده علوم و معارف قرآن

  کارشناسی ارشد

استاد راهنما: محمدرضا حاجی‌اسماعیلی

استاد مشاور: سید رسول موسوی جروکانی

 پدیدآور: محمد ترکیان ولاشانی

جهت مطالعه چکیده و دریافت مقاله به ادامه مطلب مراجعه فرمایید

در این تحقیق به موضوع نهاد خانواده در سوره‌های مدنی (چهار سال پایانی) قرآن کریم با روش توصیفی، تحلیلی، پرداخته و تبیین آموزه‌های تکمیلی اسلام (در نظام سازی خانواده قرآنی) در چهار سال پایانی مدینه دنبال شده است.لذا سوره‌های مدنی قران کریم (در این چهار سال) به ترتیب روایت ابن عباس، تنظیم و بامطالعه آن، آیات مرتبط با خانواده در ترتیب نزول، استخراج گردید. با مرور و دقت درآیات، سیر بیان مباحث خانواده در قرآن کریم، استخراج و تدوین شد.طبق تحقیق و بررسی انجام‌شده، درمجموع 16 سوره مدنی قرآن کریم در چهار سال پایانی نزول، 95 آیه به‌صورت مستقیم به نهاد خانواده اشاره‌کرده است. در 47 آیه از این آیات مباحث تئوریک و نظری قرآن موردتوجه ویژه قرارگرفته است که در قالب مبانی، اهداف و کارکردهای خانواده بررسی گردید. در نمودهای کاربردی آیات، حدود 78 آیه از این آیات دارای جنبه‌های کاربردی بودند که در قالب حقوق، رفتارها وظایف (عمدتاً از نگاه ایجابی) و همچنین آسیب‌ها (از جنبه ایجابی) مطرح گردید. نتیجه‌ای که حاصل می‌شود این است که قرآن در سال‌های پایانی نزول در مدینه، با توجه به مراحل نظام سازی در عرصه خانواده، با تأکید بر آسیب‌ها درصدد حساس سازی و توجه به آن‌ها و سپس وظائف و رفتارها درصدد مشخص کردن حدود و وظائف افراد است تا افراد باملاحظه حقوق نسبت به وظائف و تکالیف خود آشنا و حساس شوند و در مسیر ادای وظائف با رفتارهای مناسب قدم بردارند. این مسئله با 78 آیه‌ای که در این عرصه رصد می‌شود، تأیید می‌شود.نتایج حاصله از این تحقیق نشان می‌دهد که قرآن کریم در مرحله اول به مباحث کاربردی (آسیب‌ها و حقوق) می‌پردازد و در مرحله دوم با توجه کمّی و ترتیبی به وظائف و در مرحله سوم به مباحث نظری (مبانی، اهداف و کارکردها) توجه می‌کند.با توجه به توصیفی بودن تحقیق، ابتدا بعد از بیان کلیات و تعاریف، در فصل دوم به مبانی، اهداف و کارکردهای نهاد خانواده درآیات که جنبه نظری دارد پرداخته‌شده است. در فصل سوم به حقوق، رفتارها و وظائف که جنبه‌های کاربردی بیشتری (عمدتاً ایجابی) دارد پرداخته شد. و درنهایت در فصل چهارم، آسیب‌ها که به جنبه سلبی مباحث کاربردی می‌پردازد، محور پژوهش قرار گرفت که با جمع‌بندی نهایی به اتمام رسید.درنتیجه روش قرآن کریم در تبیین مباحث خانواده، روشی تلفیقی شناخته شد که بابیان آسیب‌ها و حقوق آغاز و در ضمن بیان آن‌ها به وظائف و رفتارها اشاره می‌فرماید. مباحث صرفاً نظری هم در ضمن مطالب بیان‌شده است.

مشاهده مقاله